منطقه حفاظت شده انگوران

نام انگلیسی :  Angoran protected area     نام فارسی :  منطقه حفاظت شده انگوران

منطقه حفاظت شده انگوران از سال 1349 تحت حفاظت بوده است.این منطقه با مشخصات جغرافیایی بین N3650 تا N3720 عرض شمالی تا E4715 تا E4750  طول شرقی و در جنوب غربی استان زنجان در شهرستان ماهنشان قرار گرفته است. وسعت منطقه: 92297 هکتار

ویژگی و سیمای عمومی منطقه(شامل وضعیت توپوگرافی،چشم انداز،پوشش گیاهی و گونه های شاخص گیاهی،وضعیت عمومی حیات وحش و گونه های شاخص و کریدور): منطقه حفاظت شده انگوران: این منطقه حفاظت شده که به شکل کرگدن شباهت دارد ،منطقه ای است کوهستانی و تپه ماهوری در شهرستان ماهنشان، دامنه ارتفاعی 1240 تا 3320 متر، بارندگی و دمای متوسط سالیانه 450 میلیمتر و 6 درجه سانتیگراد منطقه را دارای اقلیم های مدیترانه ای و نیمه مرطوب معتدل نموده اند.

 

گونه های شاخص گیاهی منطقه عبارتند از: لاله واژگون،بنه ،بادام،خینجوک وگونه های دیگر آن شامل: درمنه، چوبک،گون،کلاه میر حسن، لاله، شقایق،کما، مرزه، شکر تیغال،گل حسرت به همراه درختان و درختچه هایی نظیرشیرخشت، زرشک،گردو و سنجد می باشد.

گونه های شاخص جانوری آن عبارتند از:قوچ و میش ارمنی،پازن،سیاه گوش وگونه های دیگر آن شامل: خرس قهوه ای، روباه معمولی،سمور سنگی،کبک دری،کبک چیل، باقرقره، سار، دال، شاه بوف، غاز خاکستری، تنجه،آنقوت، حواصیل، خوتکا، اگرت بزرگ، افعی زنجانی، لاک پشت افغانی و ماهیانی از جمله سفید رودخانه ای، سس، زرده پر، اسبله می شود.

ارتفاعات مهم در منطقه حفاظت شده انگوران:کوه بلقیس ،قاریاقدی، جانقرتاران،صندوق سندران،قوشکار،ساری گونی، توزلو، دیم کان، چالداغ، قوشاسوری، بلبک می باشد.

 

مهمترین جریان سطحی منطقه : رود قزل اوزن و رودهای دیگر آن شامل انگوران چای ،دندی،علم کندی،کاکا،حلب،اله لو،قلعه چای،پری چای،گورگور چای می باشد.دره های معروف منطقه :بال قیز،دونقوزدره سی،سونااولن،درویشلردامی،ساری چمن،اوجاقلو،سولی کان،آقبلاغ ،ایستی بلاغ گلابلو،اپراق،کشخان،شور دره گرده تاج،استقیل درماسی،شهید لره قره ناز،آق کند درماسی،پشتوک،دربند ماهنشان،امیر آباد،کاکا،قلعه جوق،سیاه خانه،قوزلو،قزلجه،قاطرچی ، دلیک داش اشاره نمود.دشت های منطقه شامل:ساری یاز،دندی یازمی باشد.این منطقه شامل دو منطقه امن با نامهای بلقیس و گرده تاج می باشد. در این منطقه به دلیل داشتن برکه ،آب بندان در زمستان درگدار زمستانی  و بهاری پذیرای گونه های زیادی از پرندگان آبزی مهاجر است که از مهم ترین آنها می توان به آنقوت،تنجه،چنگر،برخی از مرغابی ها،لک لک سیاه و فلامینگو اشاره نمود . یک کریدور مهاجرتی از منطقه امن بلقیس در داخل منطقه حفاظت شده انگوران به سمت منطقه امن  قره بوق در داخل پناهگاه حیات وحش انگوران برای گدار زمستانی  و بهاری قوچ و میش منطقه وجود  دارد.

 

جاذبه های توریستی
ارتفاعات ،کوهپایه ها،دشت ها،مناظر آبی و در برخی مناطق بکر،پهنه های محدود جنگلی و مرتع زار،مهم ترین جاذبه های دیداری منطقه با هدف طبیعت گردی است.در کنار چشم اندازهای طبیعی، برخی جنبه های زندگی انسانی موجود در منطقه از جمله سکونتگاههای روستایی با بافت و زندگی خاص حاکم برآن در کنار مزارع،باغ ها و کشت زارها و دیگر جلوه های فعالیت های روستایی شامل رمه گردانی یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری را در این منطقه پدید آورده است .از مهم ترین جاذبه های گردشگری منطقه می توان به :روستای یاستی قلعه،روستای قوزلو،دربند قاطرچی، قلعه قوشاسوری ، تخت سلیمان،آتشکده آذرگشسب ،کوه بلقیس ،رودخانه قزل اوزن،لاله واژگون، ییلاقات منطقه و چشمه های آبگرم منطقه اشاره نمود.

وضعیت عمومی اقتصادی –اجتماعی

وضعیت اقتصادی در منطقه: معدن سرب و روی انگوران،معادن بنتونیت،تراورتن و ...،دامداری وکشاورزی . وضعیت اجتماعی منطقه: تعداد روستا 48 ،تعداد خانوار 1946 ،تعداد جمعیت 8903 نفر،تعداد مرد4406 نفر،تعداد زن 4497نفر،تعداد باسواد 5208 نفر،تعداد بی سواد 2645 نفرمی باشد.

.
تعارضات مهم منطقه
فعالیتهای بی رویه وشدید معدنی، شخم و کشت غیر مجاز،شکار غیر مجاز، اجرای طرحهای عمرانی نظیرجاده کشی ، عبور خطوط انتقال نیرو،گاز،برق و مخابرات،گسترش راههای ارتباطی ، ساخت و سازهای انسانی ،ورود فاضلاب  و پسماندهای روستایی ،تردد وسایل نقلیه.

تجهیزات و امکانات
سرمحیط بانی دندی :خودرو1 دستگاه،موتورسیکلت 2 دستگاه،پرسنل 3 نفر،ساختمان 1795 مترمربع،زیربنا120 مترمربع.

سایر ملاحظات
داخل منطقه حفاظت شده انگوران سه ایستگاه اقلیم شناسی وجود دارد که شامل ایستگاههای سینوپتیک و باران سنجی است،از طرفی می توان به تله کابین کالسیمین که از معدن سرب و روی انگوران به شهر دندی می رسد نیز اشاره نمود.قسمت جنوب و شرق منطقه حفاظت شده انگوران،پناهگاه حیات وحش انگوران مجاورت دارد.

پناهگاه حیات وحش انگوران

مشخصات و شرایط جغرافیایی پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده انگوران:

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: منطقه انگوران از سال ۱۳۴۵ تحت حفاطت بوده و بخشی از جنوب شرق منطقه حفاظت شده انگوران طی مصوبه شماره ۳۶۶ شورای عالی محیط زیست (کمیسیون زیر بنائی دولت) مورخ ۱۳۹۱/۱/۶ به عنوان پناهگاه حیات وحش معرفی شد.

وسعت منطقه حفاظت شده انگوران ۹۲,۱۸۰ هکتار و پناهگاه حیات وحش انگوران ۲۹,۸۱۲ هکتار می باشد و در شهرستان ماهنشان استان زنجان واقع گردیده اند.

دامنه ارتفاعی ۱۲۸۰ تا ۲۲۰۰ متر، بارندگی و دمای متوسط سالیانه ۴۰۰ میلیمتر، منطقه را دارای اقلیم نیمه خشک معتدل کرده است.

انگوران شامل دو منطقه امن با نامهای بلقیس و گرده تاج می باشد.

در این منطقه به دلیل وجود برکه و آب بندان، در گدار زمستانی و بهاری پذیرای گونه های زیادی از پرندگان آبزی مهاجر است که از مهم ترین آنها می توان به آنقوت، تنجه، چنگر، برخی از مرغابی ها، لک لک سیاه و فلامینگو اشاره نمود.

یک کریدور مهاجرتی از منطقه امن بلقیس در داخل منطقه حفاظت شده انگوران به سمت منطقه امن قره بوق در داخل پناهگاه حیات وحش انگوران برای گدار زمستانی و بهاری قوچ و میش این منطقه وجود دارد.

ارتفاعات:

ارتفاعات مهم در منطقه انگوران کوه بلقیس، قاریاقدی، جانقرتاران، صندوق سندران، قوشکار، ساری گونی، توزلو، دیم کان، چالداغ، قوشاسوری و بلبک می باشد.

منابع آب:

مهمترین جریان سطحی این منطقه رود قزل اوزن بوده و رودهای دیگر آن شامل انگوران چای، دندی، علم کندی، کاکا، حلب، اله لو، قلعه چای، پری چای و گورگور چای می باشند.

دره ها:

از دره های معروف منطقه می توان به بال قیز، دونقوزدره سی، سونااولن، درویشلردامی، ساری چمن، اوجاقلو، سولی کان، آقبلاغ، ایستی بلاغ گلابلو، اپراق، کشخان، شور دره گرده تاج، استقیل درماسی، شهید لره قره ناز، آق کند درماسی، پشتوک، دربند ماهنشان، امیر آباد، کاکا، قلعه جوق، سیاه خانه، قوزلو، قزلجه، قاطرچی و دلیک داش اشاره نمود و دشت های منطقه شامل ساری یاز و دندی یاز می باشند.

جاذبه های گردشگری:

ارتفاعات، کوهپایه ها، دشت ها، مناظر آبی و در برخی مناطق بکر، پهنه های محدود جنگلی و مرتع زار، مهم ترین جاذبه های دیداری پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده انگوران با هدف طبیعت گردی است. در کنار چشم اندازهای طبیعی، برخی جنبه های زندگی انسانی موجود در انگوران از جمله سکونتگاه های روستایی با بافت و زندگی خاص حاکم بر آن در کنار مزارع، باغ ها و کشت زارها و دیگر جلوه های فعالیت های روستایی شامل رمه گردانی یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری را در این منطقه پدید آورده است.

از مهم ترین جاذبه های گردشگری انگوران می توان به روستای یاستی قلعه، روستای قوزلو، دربند قاطرچی، قلعه قوشاسوری، تخت سلیمان، آتشکده آذرگشسب، کوه بلقیس، رودخانه قزل اوزن، لاله واژگون، ییلاقات منطقه، چشمه های آبگرم، قلعه بهستان، دودکش جن، کلیسایی و اطراف روستای بیانلو اشاره نمود.

وضعیت اجتماعی:

تعداد روستا ۴۸، تعداد خانوار ۱۹۴۶، تعداد جمعیت ۸۹۰۳ نفر، تعداد مرد ۴۴۰۶ نفر، تعداد زن ۴۴۹۷ نفر، تعداد افراد باسواد ۵۲۰۸ نفر و تعداد بی سواد ۲۶۴۵ نفر می باشد.

حفاظت:

پاسگاه های محیط بانی دندی، بلند پرچین و طومار خانلو حفاظت از پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده انگوران را بعهده دارند.

پوشش گیاهی:

گونه های شاخص گیاهی پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده انگوران عبارتند از: لاله واژگون، بنه، بادام، خینجوک و گونه های دیگر آن شامل: درمنه، چوبک، گون، کلاه میر حسن، لاله، شقایق، کما، مرزه، شکر تیغال، گل حسرت به همراه درختان و درختچه هایی نظیر شیرخشت، زرشک، گردو و سنجد می باشد.

گونه های شاخص جانوری:

وجود رودخانه های قزل اوزن، انگوران چای به همراه شرایط توپوگرافی خاص منجر به تشکیل زیستگاه های متنوع جانوری شده است.

گونه های شاخص جانوری پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده انگوران عبارتند از: قوچ و میش ارمنی، سیاه گوش و سایر گونه های جانوری منطقه عبارتند از:

پستانداران: کل و بز، خرس قهوه ای، گرگ، شنگ، کفتار، روباه معمولی و سمورسنگی

پرندگان: کبک دری، کبک چیل، باقرقره، سار، دال، شاه بوف، غاز خاکستری، تنجه، آنقوت، حواصیل، دلیجه، عقاب، شاهین، اگرت بزرگ، انواع کوکرها، خوتکا، اردک سرسبز، درنا، باکلان و حواصیل

خزندگان و دوزیستان: افعی زنجانی، افعی دماوندی، کورمار و لاک پشت برکه ای

ماهیان: زرده پر، سس ماهی، سفید رودخانه ای و اسبله

تعارضات و تهدیدات مهم منطقه:

مهمتزین تعارضات و تهدیدات این منطقه عبارتند از: فعالیت های بی رویه و شدید معدنی، شخم و کشت غیر مجاز، شکار غیر مجاز، اجرای طرح های عمرانی نظیر جاده کشی، عبور خطوط انتقال نیرو، گاز، برق و مخابرات، گسترش راه های ارتباطی، ساخت و سازهای انسانی، ورود فاضلاب و پسماندهای روستایی و تردد وسایل نقلیه.

رخدادهای منطقه:

- از سال ۱۳۸۸ مطالعه بر روی سیاه گوش توسط انجمن یوزپلنگ ایرانی در این منطقه آغاز شده است.

- دستگیری شکارچی غیرمجاز ۳ راس قوچ وحشی در مرداد ۱۳۹۲ (لینک مرتبط)

تصاویر پناهگاه حیات وحش انگوران:

 

 

 

 

 

گورکن اروپایی در پناهگاه حیات وحش انگوران

 

تاکنون هشت عدد از خانواده راسو‌ها در ایران شناسایی شده‌اند که متاسفانه از بیشتر این تعداد، اطلاعات چندانی در دسترس نیست. بزرگ‌ترین عضو این خانواده از گوشتخواران در ایران، رودک یا گورکن است که اطلاعات ما از آن محدود به گزارش‌های پراکنده‌ای می‌شود که بخش قابل توجهی از آن‌ها، متجاوز از چهل سال پیش جمع‌آوری شده‌اند. این در حالی ست که این جانور دارای پراکنش وسیعی در حوزه‌ غرب پالئارکتیک بوده و پژوهش‌های فراوانی در اروپا به آن اختصاص یافته‌است. با وجود احتمال پراکنش نسبتا وسیع در داخل کشور، شواهد ناچیزی از حضور این جانور در ایران وجود دارد.

پناهگاه حیات وحش انگوران در استان زنجان که از مهرماه سال گذشته، میزبان نخستین پژوهش پیرامون «سیاه‌گوش» در ایران توسط انجمن یوزپلنگ ایرانی بوده‌است، هم‌چنان عنوان «نخستین‌ها» را به خود اختصاص می‌دهد! پس از عکس‌برداری از گرگ ملانیستیک برای نخستین بار در کشور، در مردادماه امسال نیز از یک عدد رودک اروپایی نیز برای نخستین بار توسط دوربین‌های تله‌ای این انجمن عکس‌برداری شد. با توجه به اهمیت این موضوع، به تازگی گزارش کوتاهی از این رویداد به همراه مروری بر داده‌های موجود از رودک در ایران، در مجله تخصصی «حفاظت گوشتخواران کوچک» سازمان جهانی حفاظت (IUCN) منتشر شده‌است. لازم به ذکر است که این گزارش، نخستین مقاله منتشرشده از ایران در این مجله به شمار می‌رود. علاقه‌مندان می‌توانند از اینجا به گزارش مورد اشاره دست‌ بیابند.

گرگ خاکستری ملانیستیک در انگوران

از یک گرگ خاکستری ملانیستیک (سیاه) در پناهگاه حیات وحش انگوران زنجان توسط دوربین های تله ای ایرانی عکس گرفته شد. در گذشته گزارشات پراکنده ای از سرتاسر کشور در مورد مشاهده گرگ سیاه داده می شد اما چنین پدیده نادری کمتر به وسیله یک عکس ثابت شده بود. تصویر این حیوان غیرعادی بوسیله دوربینهای تله ای انجمن یوزپلنگ ایرانی در پناهگاه حیات وحش انگوران در غرب استان زنجان گرفته شد.

این پژوهش با همکاری اداره محیط زیست زنجان انجام شده و بخشی از تحقیق در مورد گونه سیاه گوش برای یافتن اطلاعات پایه ای از اکولوژی و وضعیت این گربه ناشناخته در ایران است. دوربین های تله ای ابزار کارامدی برای انجام این گونه مطالعات بوده و هر سیاه گوش عکس گرفته شده را می توان براساس بوسیله الگوهای پوشش منحصربه فرد خود شناسائی نموده و در نتیجه حداقل جمعیت برآورد می شود. عکس گرفته شده از گرگ ملانیستیک (سیاه) رخدادی غیرمنتظره در طول بازدیدهای منظم برای جستجوی سیاه گوش در این منطقه بود.

رودخانه های انگوران

1-قلعه چای

یک رودخانه دایمی به درازای 60کیلومتر و شیب متوسط4/2درصداست که در دهستان های انگوران از بخش انگوران واوریاد از بخش مرکزی در شهرستان ماه نشان و دهستان چای پاره در بخش زنجان رود در شهرستان زنجان جریان دارد این رودخانه طی ریزابه های بسیار از چشمه زارهای دامنه شمال خاوری کوه های پروفان شوانت قرخ بلاغ وصندوق سندران در36کیلومتری باخترماه نشان سرچشمه گرفته و رو به سوی شمال سرازیر می شود ارتفاع سرچشمه این رودخانه 2600متر ومسیر کلی آن شمال خاوری است قلعه چای در مسیر خود روستاهای علم کندی احمد اباد وقلعه ارزه خوران را سیراب کرده ودر روستای اخیر با رودخانه التماس درسی درهم آمیخته واز روستاهای کلیسا خیرآباد ارزه خوران اورجک قره اغاج بالا قره آغاج پایین ساری کند بالا وساری کند پایین عبور می کند در روستای انجمن تغییر مسیر داده و پس از عبور از روستای مشمپا از شمال این روستا با ارتفاع ریزشگاه1160متر به قزل اوزن می ریزد.

2-انگوران چای

یک رودخانه دایمی به درازای 50کیلومتر وشیب متوست 9/3درصد است که در شهرستان ماه نشان در بخش انگوران جریان دارد این رودخانه از دامنه خاوری کوه های صندوق سندران قرخ بلاغ وبلقیس در34 کیلومتری باختر شهرستان ماه نشان در دهستان انگوران سرچشمه گرفته وارتفاع سرچسمه آن3200متر است انگوران چای از روستاهای خور جهان یاستر قلعه و قره ناز عبور کرده و به سوی جنوب خاوری سرازیر می شود و پس از ابور از کوه های قزلر گنبدی وقراول خانه با شیب نسبتا تندی از روستاهای قرا ذاکر سیاه خانه قنلاق جوق بالا وپایین حسن آباد وچای کندی نیز عبور می کند انگوران چای در ادامه مسیر با چند ریزابه کوچک در هم آمیختهو دره نسبتا تنگمیان کوههای قره یال (در شمال)و چای داغ(در جنوب)را به سوی شمال خاوری می پیماید و پس از سیراب کردن روستای قشلاقی ودرهم آمیختن باریزابه موجود در مسیروتامین آب روستای بلند پرچین در 2 کیلومتری شمال روستای لیلان به رودخانه قزل اوزن می ریزدارتفاع ریزشگاه این رودخانه 1250متر است.

3-حلب

یک رودخانه دایمی به درازای 40 کیلومتر و شیب متوسط 5/3درصد است که ازدامنه جنوبی کوه گورگور در36کیلومتری جنوب باختری ماه نشان طی ریزابه های چندی سرچشمه می گیرد وارتفاع سرچشمه آن 2900متر است رودخانه حلب با مسیر کلی شمالی خاوری دره شمالی کوه های باباگیلدر و قزل گونی راروبه سوی خاور طی می کند این رودخانه در روستای حلب از دره خارج شده وبا کمی تغییر مسیر متوجه شمال خاوری می شود و پس از سیراب کردن روستاهای پایین و مذرعه وارد دره میانی کوه سولان (درشمال)وگرده تاج (در جنوب)می شود در روستای مراش با رودخانه های کاکا والله لوچای مخلوط می شود ودامنه شمالی کوه گرده تاج را به سوی خاور دور می زند و با یک قوس چپ گرد روستاهای دندی زمان وخانیک را مشروب می کند ودر روستای انگوران به رودخانه انگوران چای می ریزد ارتفاع ریزشگاه این رودخانه 1490متر است.

4-تخته یورد

با درازای 30کیلومتروشیب متوسط5درصد از دامنه شمالی کوه چال در 29کیلومتری شهرستان ماه نشان سرچشمه می گیرد و ارتفاع سرچشمه آن 2900متر است این رودخانه در دهستان اوریاد از بخش مرکزی شهرستان ماه نشان جریان یافته رو به سوی شمال خاوری سرازیر می شود و بر سر راه خود روستاهای تخته یورد سجین و سجینو پری چای را مشروب می کند در روستای پری چای تغییر می دهد وبانام پری چای و پی از عبوراز خاور روستای میانچ در2کیلومتری خاور روستای اورجک رود به قلعه چای می ریزد ارتفاع ریزشگاه این رودخانه 1400متر است..

5-کاکا

یک رودخانه دایمی به درازای 30کیلومتر وشیب متوسط7/3درصد است که در دهستان انگوران از بخش انگوران در سهرستان ماه نشان جریان دارد.این رودخانه از چشمه سراهای دامنه جنوبی کوه های لعل کان و آرگون و دیم کان در30کیلومتریجنوب باختری ماه نشان شرچشمه گرفته وارتفاع سرچشمه آن2700متر است این رودخانه پس از سیراب کردن روستای امیر اباد به سوی جنوب خاوری و سپس به سوی خاور متوجه می شود و در راه با گورگورچای و چند ریزابه دیگر مخلوط شده وضمن سیراب کردن روستای کاکا به دره شمالی کوه بلبلک وارد می شود پس از عبور از روستای گتابلو وینگجه در روستای مراش به رودخانه حلب میریزد ارتفاع ریزشگاه این رودخانه 160متر است.

6-لجام گیر

یک رود فصلی به درازای 28کیلومتر وشیب متوسط7/4درصد است که در دهستان های انگوران و قزل گچیلو از بخش مرکزی شهرستان ماه نشان جریان دارد این رودخانه از دامنه شمالی کوه دمیرلو در 47 کیلومتری باختر زنجان شرچشمه گرفته و رو به سوی جنوب سرازیر میشود ارتفاع سرچشمه این رودخانه 2600متر است وپس از عبور از روستاهای کهریز و امیر آباد در 3کیلومتری باختر روستای امیر آباد به قزل اوزن می ریزد موقعیت مناسب رودخانه مذبور به ویژه در دهانه ورودی در قره داغ که در 3کیلومتری شمال باختری روستای شیخ جابر قرار دارد از نظر ساختمان سد شایان توجه است.این رودخانه به قزل اوزن می ریزد و ارتفاع ریزشگاه آن1295متر است.

7-الله لوچای

یک رودخانه کوچک فصلی به درازای 20کیلومتر وشیب متوسط5/5درصداست که در دهستان انگوران در بخش انگوران جریان دارد این رودخانه از چشمه سارهای دامنه خاوری کوه هایلعل کان آرگون و آنگرتاران در27کیلومتری جنوب باختری ماه نشان از بخش انگوران سرچشمه می گیرد و رو به سوی جنوب باختری سرازسر می شود.ارتفاع سرچشمه این رودخانه2700متر است.الله لوچای پس از سیراب کردن روستای قلعه جوق ساغرچی گنج آباد وکشخان در روستای مراش به رودخانه حلب میریزد وارتفاع ریزش گاه آن 1600متر است.

8-شوراب

یک رود فصلی به درازای 18 کیلومترو شیب متوسط 6/5 درصد است که در شهرستان ماه نشان بخش انگوران ودر دهستان انگوران جریان دارد این رود خانه از دامنه جنوبی کوه دمیرلو در47کیلومتری باختری زنجان سرچشمه می گیرد وارتفاع سرچشمه آن 2300متر است.این رودخانهپس از عبور از روستای مقانلو به سوی جنوب باختری سرازیر شده و وارد دره خاوری قزل تپه می شود در این دره روستای اینچه را سیراب کرده و در 5/2کیلومتری شمال باختری امیراباد به قزل اوزن میریزد ارتفاع ریزشگاه این رودخانه 1295متر است.

9-التماس دره سی

 رود فصلی به درازای 15 کیلومتر و شیب متوسط 7درصد است که در دهستان اوریاد در بخش مرکزی شهرستان ماه نشان جریان دارد.این رودخانه ازدامنه خاوری کوه قره گونی در 41 کیلومتری شمال باختری شهر ماه نشان طی دو ریزابه که در شمال باختری روستای قزلو به هم می پیوندند سرچشمه گرفته ورو به سوی خاور جریان می یابد ارتفاع سرچشمه این رودخانه 2600متر است ودر 2/1 کیلومتری شمال خاوری روستای قلعه ارزه خوران به رودخانه قلعه چای میریزد ارتفاع ریزشگاه التماس دره 1540 متر است.

10-دربند

یک رودخانه فصلی به درازای 12کیلومتر است که از دامنه جنوبی کوه باش آقاخ داغی در 16 کیلومتری شمال باختری ماه نشان سرچشمه میگیرد این رودخانه با ارتفاع سرچشمه 2100متر در دهستان انگوران شهرستان ماه نشان جریان دارد این رودخانه پس از مخلوط شدن با دو ریزابه که از دامنه خاوری کوه سفید و قاریاقدی سرچشمه گرفته اند روستاهای سهند بالا و پایین را مشروب ساخته و وارد دره باریکی می شود.پس از طی حدود 7 کیلومتر در شمال روستای ساری آغل با ارتفاع ریزشگاه 1250 متر به قزل اوزن می ریزد.

11-علی جولا

یک رود فصلی به درازای 12 کیلومتر شیب متوسط 2/6 درصد که در دهستان اوریاد از بخش مرکزی شهرستان اوریاد ماه نشان جریان دارد این رودخانه از چشمه سارهای دامنه خاوری کوه شوند در 44کیلومتری باختر ماه نشان سرچشمه می گیرد و رو به سوی شمال سرازیر می شود ارتفاع سرچشمه این رودخانه که در مسیر عبوری خود روستاهای آلاکین وآغدوغموش را سیراب می کند 2050متر است این رودخانه در یک کیلومتری باختر روستایی به همین نام با ریزابه دیگری مخلوط می شود از آنجا تغییر مسیر داده و به سوی خاور جریان می یابد.پس از عبور ازروستای علی جولا در 5کیلومتری خاور روستای مذبور به قلعه چای می ریزد ارتفاع ریزشگاه این رودخانه 1300متر است.

12-گورگور چای

یک رود فصلی به درازای 4کیلومتر و شیب متوسط 18درصد است که در دهستان انگوران از شهرستان ماه نشان جریان دارد.این رودخانه از دامنه شمالی کوه گورگور در 35کیلومتری جنوب باختری ماه نشان سرچشمه گرفته وبا شیب تندی رو به سوی شمال سرازیر می شود در 3کیلومتری شمال باختری روستای کاکا با ارتفاع ریزشگاه 1280متر به رودخانه کاکا می ریزد.